قبلا در شبگار، چند مقاله در مورد حوادث رانندگی منتشر کرده‌ایم که به ریشه‌های این حوادث، و واژه‌شناسی و نوع نگاه به حوادث رانندگی می‌پرداختند. مطلب جاده مرگبارتر از جنگ، و بخش اول و بخش دوم از مقاله نگوییم تصادف رانندگی، بگوییم حادثه، به همین مسئله می‌پردازند. مقاله حاضر به مسئله جدی و مهم امداد رسانی پس از حادثه می‌پردازد. این‌که چطور مهارت در کمک‌های اولیه، و یک صندوق، با وسایل ضروری جان خودمان یا کسان دیگر را می‌تواند نجات دهد. بخش اول این مقاله را این‌جا بخوانید، و برای خواندن بخش دوم با زهرا محمدی پیکر همراه شوید.
به دليل اهميت نقش کمک‌های اولیه در كاهش قربانيان تصادفات ترافيكی، طبق سند راهنمای سال 2000 اتحاديه اروپا، كليه كشورهای عضو اتحاديه از تاريخ اول اكتبر 2003 مكلف شده‌اند كه اقدامات ضروری را انجام دهند تا متقاضيان گواهينامه رانندگی بياموزند كه در يک حادثه چگونه بايد رفتار كنند و چگونه به قربانيان حوادث رانندگی كمک كنند.( چگونگي تخليه و انتقال مسافران سالم و مجروحان واجرای کمک‌های اولیه) اين سند راهنما هم‌چنين اشاره مي‌كند كه آموزش و بازآموزی دوره‌های کمک‌های اولیه بايد برای رانندگان حرفه‌ای نيز برگزار شود.
در آوريل 2001 نيز، شوراي اقتصادی ـ اجتماعی سازمان ملل(UNECOSOC )، تصميمی اتخاذ كرد كه بر اساس آن، نقش و اهميت آموزش کمک‌های اولیه و هم‌چنين وسايل کمک‌های اولیه همراه با توصيه‌های لازم برای استفاده كنندگان از جاده‌ها و خيابان‌ها مشخص و پررنگ شود. اين تصميم در تمام كشورهای عضو از سال 2003 لازم الاجرا بوده است.
اين برنامه نتيجه همكاری و مشاركت بسيار نزديک ميان فدراسيون اروپايی قربانيان حوادث ترافيكی، سازمان جهانی صليب سرخ و هلال احمر بوده است. در آموزش کمک‌های اولیه به جز رانندگان عادی وحرفه‌ای می‌توان ساير گروه‌های مردم مانند: كودكان، دوچرخه سواران، موتورسيكلت‌رانان و رانندگان تاكسی را نيز در نظر داشت .
استانداردهای کمک‌های اولیه
آموزش به منظور حمايت و نجات زندگی انسان‌ها، سازمان‌ها و بنيادهای بين‌المللی را به مشاركت عملی واداشته است. اين آموزش با ايجاد آگاهی و گسترش خلاقيت از طريق پوشش رسانه‌ای، برگزاری دوره‌های آموزشی به صورت حضوری يا غير حضوری بر پايه سيستم آموزش الكترونيكی و با استفاده از سي ـ دی و اينترنت، كامل می‌شود.
آموزش کمک‌های اولیه را مي‌توان در فعاليت‌های گروهی نيز جای داد. البته اساسی‌ترين نكته در مورد اين آموزش اين است كه در ارائه آن بايد به شرايط محلی، آداب و رسوم و ظرفيت‌های هر منطقه توجه داشت و احترام گذاشت.
به علاوه، آموزش مردم به طوری كه از عهده كمک به مجروحان تصادفات رانندگی برآيند، بايد حاوی اطلاعات زير باشد:
ـ بايد موارد مورد آموزش در فواصل مختلف دوباره يادآوری و تمرين شوند.
ـ بايد پوشيدن لباس‌های رفلكتيو براي ديده شدن در شب، استفاده ازكلاه ايمنی، بستن كمربند ايمنی، رعايت سرعت مجاز و رانندگی نكردن بعد از نوشيدن مشروبات الكلی، به طور مرتب مورد تاكيد قرارگيرد.
ـ بايد در صحنه حادثه، ايمن و حمايت‌گر عمل كرد. يعنی بايد از تصادفات بيشتر جلوگيری كرد و ريسک آن را برای امدادگران به حداقل رساند و در مورد ايمنی خود و نيز ايمنی مجروحان حادثه و ساير عابران نيز مطمئن شد.
ـ بايد موضوع حادثه را به اورژانس و پليس گزارش كرد، اطلاعات مربوطه را داد و توصيه‌های لازم را اجرا كرد.
ـ بايد آموخت وقتی كه ضرورت ايجاب می‌كند چگونه يک مجروح را از جای خود حركت داد.
ـ بايد وضعيت جسمانی مجروح را ارزيابی كرد. يعنی علائم حياتی، ميزان هوشياری، وضعيت گردش خون و تنفس كنترل شود و هم‌چنين نيازهای روانی كه می‌تواند تاثيرگذار باشد، حتی‌الامكان برآورده ساخت.
ـ بايد چگونگی مواجهه با خونريزی، ناهوشياری، شوک و شكستگی استخوان را آموخت .
ـ بايد به شخص مجروح امكان داد تا رسيدن نيروهای امداد، در وضعيت راحتی قرار داشته باشد.
ـ بايد شرايط را زير نظر داشت و با حمايت‌های روانی، روحيه مجروح را حفظ كرد.
ـ بايد قادر بود كه ضمن نظارت بر شرايط روحی و روانی شخص مجروح، كمک‌های مورد درخواست را نيز پيگيری كرد.
جعبه کمک‌های اولیه
از موارد اصلی و اساسی كه هميشه بايد همراه رانندگان باشد، جعبه کمک‌های اولیه است. در اين جعبه بايد وسايلی باشد كه بتوان با استفاده از آن‌ها بصورت كاملا مطمئن:
ـ خونريزی‌های خارجی را كنترل كرد.
ـ شكستگی‌ها را ثابت نگه داشت .
ـ از كاهش دمای بدن قربانی و دچار شوک شدن او جلوگيری كرد.
ـ از جراحت‌ها مراقبت كرد.
ـ پيام اعلام خطر نوشت.
ـ روشنايی لازم را ايجاد كرد.
اين تذكرات نيز ضروری است كه:
ـ وسايل کمک‌های اولیه بايد در يک جعبه محكم جای داده شده و قابل ديدن باشد.
ـ جزوه راهنما شامل مراحل کمک‌های اولیه و شماره تلفن‌های مراكز امدادی بايد در اين جعبه باشد.
ـ علاوه بر همه موارد قبلی به همراه داشتن يک وسيله هشداردهنده (مانند مثلث قابل ديدن) می‌تواند ساير رانندگان را متوجه موقعيت كرده و از تصادفات بيشتر جلوگيری كند.
آموزش کمک‌های اولیه
بسياری از موسسات مانند صليب سرخ جهانی و هلال احمر، آموزش کمک‌های اولیه را سازماندهی می‌کنند. به عنوان مثال در كشور غنا، رانندگان تاكسی براي دريافت مجوز كار بايد دوره آموزشی کمک‌های اولیه را گذرانده باشند. تحقيق انجام شده‌ای نشان می‌دهد كه 61% آنان در سال اول از مهارت خود استفاده كرده‌اند. سازمان صليب سرخ تايلند نيز اخيرا يک مركز آموزش کمک‌های اولیه تاسيس كرده است كه آموزش رانندگان تاكسی و اتوبوس و ساير گروه‌های مردم را به عهده دارد. مراكز مشابه نيز در بلغارستان، تونس، يمن و ساحل عاج وجود دارد. پليس و ماموران آتشنشانی كره جنوبی، اكوادور و اسلوونی نيز اين آموزش را می‌بينند. درآلمان و نپال، كودكان در سنين مختلف آموزش کمک‌های اولیه را می‌بينند.
علاوه بر صليب سرخ و هلال احمر بعضی از شركت‌های بزرگ نفتی و شركت‌های حمل و نقل محلی در كشورهای فيجی، فيليپين و گامبيا از برنامه آموزش کمک‌های اولیه حمايت می‌كنند.
در بوسنی و هرزگوين، هنرجويان رانندگی از نظر قانونی موظف هستند قبل از اين‌كه گواهينامه رانندگی بگيرند، گواهينامه آموزش کمک‌های اولیه را كسب كنند. اغلب كشورها پست‌های امدادی در جاده‌ها و بزرگ راه‌ها مستقر كرده‌اند. مثلا در ايران و ويتنام پست‌های دائمی امدادی در جاده‌ها مستقر شده است. در توگو، 90 پست امدادی در طول تابستان باز می‌شوند. در تونس، عربستان سعودی، بوليوی و فيليپين پست‌های امدادی ويژه در مدت برگزاری آيين‌های مذهبی در جاده‌ها مستقر می‌شوند. در بعضی از كشورها نيز تعدادی از پمپ بنزين‌ها به عنوان پست امدادی مورد استفاده قرار می‌گيرند.
اتحاديه اروپا از فعاليت‌های مبتنی بر آگاهی‌بخشی در زمينه کمک‌های اولیه به منظور تشويق شهروندان اروپايی براي يادگيری و دانستن آن‌چه كه بايد در هنگام وقوع يک تصادف انجام دهند، حمايت می‌كند. صليب سرخ اروپا، دو برنامه فعاليت برای ارتقا ميزان پيشگيری از حوادث در هنگام رفت و برگشت به مدرسه را سازماندهی كرده است. در كاستاريكا، صليب سرخ يكی از اعضای شوراهای محلی ايمنی جاده‌ای است و در جمهوری چک، صليب سرخ يكی از اعضای شورای ملی ايمنی جاده‌ای است.
خيلی از كشورهای جهان نيز 9 سپتامبر يعنی روز جهانی کمک‌های اولیه را با تمركز و تاكيد بر ايمنی در رانندگی برگزار می‌كنند.
زهرا محمدی پیکر ـ انجمن حاميان سفر ايمن
