در ادامه سلسله مقالات موسیقی در شبگار به قلم ارشک عزیزی، اینبار در جستجوی اولین قطعه موسیقی پاپ تاریخ موسیقی را ورق میزنیم. اگر میخواهید بدانید اولین قطعه موسیقی کلاسیک کدام بوده است، اینجا را کلیک کنید.
موسیقی یکی از قدیمیترین هنرهاست. تاریخ شروع موسیقی در طول تمدن بشری مشخص نیست. از روی نقاشیهای قدیمی میتوان فهمید که بیش از سی هزار سال پیش سازهایی وجود داشتهاند، اما این که این سازها چه صدایی داشتهاند و موسیقی در آن دوران چگونه بوده، بر هیچ کس مشخص نیست. تنها از حدود قرن ششم میلادی بوده که سعی بر نوشتن موسیقی شده و قبل از آن همهی انواع موسیقی سینه به سینه از نسلی به نسل بعد منتقل میشده.
در ابتدا خط موسیقی دقت امروزه را نداشته و تنها نشان دهندهی زیرتر یا بمتر شدن صدا بوده است. حتی ریتم هم در آن مشخص نمیشده است. به مرور زمان خط نوشتاری موسیقی پیشرفت کرده و از حدود دورهی باروک یعنی قرن شانزده میلادی به شکلی درآمده که ما امروزه با آن آشنا هستیم.
موسیقی مردمی یا پاپ، همراه با موسیقی کلاسیک، از ابتدای تولد این هنر وجود داشته، اما به دلیل غیررسمی بودن آن و همچنین غیر دقیق بودنش (به مقاله ی موسیقی کلاسیک چیست؟ در شبگار مراجعه کنید) کمتر نیازی به نوشتن آن احساس شده است. حتی امروزه هم تعداد اندکی از موسیقیهای پاپ نت نویسی میشوند.
یکی از اولین موسیقیهای پاپ که متن و نت نویسی آن یافت شده، قطعهی موسیقی به نام «آیا دوباره پرواز پرندگان را خواهم دید» است. آهنگساز این قطعه یکی از معروفترین آهنگسازان و خوانندگان موسیقی مردمی در زمان خود با نام برنارد دی ونتادرن (bernart de ventadorn) بوده است. او را میتوان مایکل جکسون زمان خود دانست، با ورودش به هر شهر مردم به سمتش هجوم میبردند و خواستار شنیدن موسیقیهایش بودند. برنارد دی ونتادرن زندگی کوتاهی از حدود سالهای ۱۱۵۰ تا ۱۱۸۰ میلادی داشته و این قطعه یکی از اولین و معروفترین آثار اوست.
شعر این قطعه به زبان پروونسال (Provensal) است که در قرون وسطی در مناطق جنوب فرانسه و شمال ایتالیا رایج بوده. اما سالهای زیادی از انقراض این زبان میگذرد. خوشبختانه توانستم ترجمه انگلیسی شعر را پیدا کنم و در ادامهی این متن میتوانید ترجمهی فارسی شعر را بخوانید و خود موسیقی را هم گوش کنید. اجرایی که از این موسیقی خواهید شنید بدون همراهی هرگونه سازی است و گمان میرود که اجرای اصلی آن هم توسط دی ونتادرن به همینگونه بوده باشد.
ترجمهی متن موسیقی:
آیا دوباره پرواز پرندگان را در طلوع خورشید خواهم دید، که با خوشحالی پر خواهند کشید؟
آه که بسیار حسودی میکنم به آنان که از عشق لذت میبرند.
که قلب من برای دریافت ذرهای عشق میتپد.
فکر میکردم بسیار از عشق میدانم، اما بسیار کم میدانم.
نمیتوانم جلوی احساس عاشقانهام به بانویی را بگیرم، که هیچگاه از او عشقی دریافت نخواهم کرد.
او قلبم، خودم و تمام دنیای من را با خود برده است و با رفتنش مرا با قلبی شکسته و دلی بیقرار تنها گذاشته است.