اگر یادداشتهای ارشک عزیزی در مورد موسیقی را تعقیب کرده باشید، الان حتما مشتاقید بدانید که اولین قطعه موسیقی کلاسیک چیست و چگونه است؟ با شبگار همراه شوید و به یونان باستان بروید.
هیچگاه نمیتوان مطمئن بود اولین موسیقی کلاسیک چیست، زیرا با گذشت زمان مدارک بیشتری از گذشتهها به دست میآید و ممکن است روزی متنی از موسیقی پیدا شود با قدمتی پنج هزار ساله .
قدیمیترین نت نویسیهایی که تا به امروز پیدا شدهاند مربوط به قرن ششم میلادی هستند، اما قدیمیترین موسیقی کلاسیک یافت شده تا به امروز متونی از یونان باستان هستند. در میان نمایشنامههای یونانی، بخشهایی به صورت آهنگین اجرا میشده که به صورت ابتدایی، تا حدودی سازبندی و نوع نغمه خوانی در آنها مشخص شده است.
کلیسا پس از فروپاشی امپراطوری رم و در اوایل قرون وسطی، موسیقی را هنری ممنوعه اعلام کرد و حدودا همهی آثار موسیقیایی مربوط به یونان و رم باستان را از بین برد. از مجموع تمام موسیقیهایی که در آن دوران نوشته و اجرا شده متاسفانه تنها چهل عدد به جا مانده. جالب است بدانیم که همین کلیسا نزدیک به هزار سال بعد در قرن پانزده میلادی، خود موجب رونق موسیقی شد و افرادی همچون فردریک هندل و یوهان سباستین باخ را پرورش داد. این واقعیت تاریخی نورِ امیدی در دلهایمان روشن میکند که ممکن است تا هزار سال آینده، در ایران هم به موسیقی اهمیتی داده شود.
اینکه کدامیک از چهل قطعهی موسیقی به جا مانده از دوران یونان باستان قدیمیتر هستند، مشخص نیست. اما گمان میرود که قطعهای از نمایشنامهی اورستیا نوشتهی اوریپیدوس، مربوط به قرن سوم قبل از میلاد، یکی از قدیمیترین این آثار باشد. این قطعه بر روی برگ پاپیروس نوشته شده و تنها یک نسخه از آن به جا مانده. ممکن است آهنگساز این قطعه خود اوریپیدوس، یعنی نمایشنامهنویس اورستیا باشد.
این قطعه برای گروه کر و همراهی یک ساز نوشته شده. سازها در اجراهای نمایشنامهها در یونان باستان، در جایی جلوی سن اجرای نمایش قرار داده میشدند، که به آن قسمت از سن نمایش، ارکسترا میگفتند. کلمهی ارکستر موسیقی به معنای گروهی از سازهای موسیقی، از همین نامگذاری ناشی میشود. اجرایی که از این قطعه خواهید شنید توسط یک نفر خوانده شده و توسط سازی باستانی به نام اولوس (aulos) همراهی میشود. این ساز حدودن شبیه ابوا میباشد.
ترجمهی فارسی متن موسیقی:
ای خدایان که آسمان را سیاه کردهاید و از قتلی که روی داده خشمگیناید
به شما التماس میکنیم که پسر آگاممنون را از خشم انتقامش رها کنید
برای این پسر بسیار زاری میکنیم
شادی در میان ما فناپذایران بسیار کوتاه است و غم در این دوران کوتاه
همچون طوفانی که قایق ماهیگیری را مینوردد، ما را در خود غرق میکند