وقتی داروی ریتالین جای پدر مادرها را می‌­گیرد.

۲۴ شهریور ۱۳۹۲ | ۱۲:۴۱
زمان مورد نیاز برای مطالعه: 6 دقیقه

 روان‌شناسی نه چندان پاپ

ریتالین (ritalin) نام تجاری داروی متیل فنیدیت (Methylphenidate) است که در خط مقدم درمان دارویی برای اختلال بیش‌فعالی و نقص توجه کودکان به کار می­‌رود. این دارو یک محرک شمرده می‌­شود. به این معنا که موجب افزایش سرعت عملکرد مغز می‌­گردد. البته مصرف خودسرانه­‌ی آن برای بیدار ماندن در شب امتحان و یا حفظ تمرکز به مدت طولانی به جای قهوه و چای رو به افزایش است؛ و از این جهت ممکن است برای شما نیز آشنا باشد.

اما بیش فعالی و نقص توجه (ADHD[1]) چیست؟ حتما کودکانی را مشاهده کرده­‌اید که نمی­‌توانند تکالیف‌شان را تا آخر انجام دهند، در طول اتاق می‌­دوند و مزاحم دیگران می­‌شوند. نمی‌­توانند سرجای خود بنشینند و هم‌سن و سال‌هایشان اغلب به دلیل همین رفتارهایشان با آن‌ها دوست نمی‌شوند. این کودکان اغلب حس می­‌کنند کسی آن‌ها را دوست ندارد و احساس تنهایی می­‌کنند.

در مورد علت  این اختلال، از عوامل ژنتیکی، عفونت­‌های جنینی، مزاج کودک و … نام می­‌برند. اما عملکرد خانواده و جامعه از جمله عوامل بسیار مهم در این زمینه است. می‌­پرسید چرا؟ چرا در آمریکا میزان شیوع این اختلال در سنین مدرسه حدود 10 تا 11 درصد کودکان است اما در انگلستان این رقم بسیار کمتر و حدود 1 درصد و درفرانسه نیز حدود 5 درصد گزارش شده است؟ در ایران در متون پژوهشی رقمی حدود 6 درصد گزارش شده است؛ اما کافی است کودک خود را با شکایت پرحرکتی و کم تمرکزی نزد متخصص ببرید تا با داروی ریتالین و یا مشابه‌های آن از مطب بیرون بیایید.

آیا بیش‌فعالی یک اختلال عصبی زیستی است؟ پاسخ این سؤال بستگی به این دارد که شما در آمریکا زندگی می­‌کنید؛ در انگلستان، فرانسه یا ایران. در امریکا روانپزشکان کودک، بیش‌فعالی را یک بیماری عصبی زیستی می­‌دانند و برای درمان آن نیز داروهایی مانند ریتالین را تجویز می­‌کنند. اما روان­پزشکان مثلا در فرانسه این مشکل را برخاسته از شرایط روانی اجتماعی می‌بینند، علت را بیش از آن‌که در عصب­­‌های کودک بجویند در بافت اجتماعی او جستجو می­‌کنند و روان‌­درمانی و مشاوره خانواده را برای درمان این عوامل زیربنایی بکار می‌­برند.

در ایران به نظر می­‌رسد با رشد روند شهرنشینی و حرکت به سوی تجدد؛ بیشتر گرایش به سمت مدل آمریکایی باشد تا به ریشه‌­های روانی و اجتماعی پرداخته شود. علت این گرایش این است که متخصصان در ایران و در آمریکا برای طبقه‌­بندی و تشخیص بیماری­‌ها از یک منبع (معروف به DSM[2]) استفاده می­‌کنند. درحالی‌که در اروپا و فرانسه منابع متفاوتی برای تشخیص­‌گذاری استفاده می‌شود (مثلا CFTMEA[3] یا ICD[4]).  مثلا منبع فرانسوی بیش از آن‌که در تلاش برای یافتن علل زیستی و عصب شناختی سازنده‌­ی یک اختلال باشد به ریشه­‌های روانی و اجتماعی آن نگاه می‌­کند.

سیستم تشخیصی امریکایی که در ایران نیز غلبه دارد، هم‌چنین شمار بیشتری از رفتارهای بعضا معمولی کودکان (مثل شیطنت و حواس‌­پرتی) را مریض و غیرمعمولی به حساب می‌آورد. از این رو تعداد بسیار بیشتری از کودکان با برخی رفتارهای پرحرکت را بیمار تلقی کرده و آن‌ها را برای درمان دارویی تشویق می‌کند. اما در سیستم فرانسوی، مثلا به نقش رژیم غذایی (رنگ­‌های مصنوعی، مواد نگه‌دارنده یا آلرژی‌زا) و روش­‌های تربیتی والدین نیز بسیار بها داده می­‌شود.

ravanshenasi-nakonbache-ریتالین- بیش فعالی

روش­‌های تربیتی والدین در آمریکا و فرانسه نیز بسیار متفاوت است. این مطلب خود می‌­تواند منجر به بروز رفتارهای بیش‌­فعالانه‌­ی بیشتر در آمریکا نسبت به فرانسه شود. در فرانسه از کودکی حدود و مرزهای مشخصی برای رفتار کودک در نظر می­‌گیرند. مثلا کودک اجازه ندارد هرجا و هرچیز را که خواست بخورد. وعده‌های غذایی در ساعت‌های خاصی به کودک داده می‌شود. او اجازه ندارد هر تنقلاتی که خواست را بخورد حتی اگر به خاطر آن تنقلات ساعت­‌ها گریه کند. از این رو کودک به مرور کنترل خود را می‌آموزد و برای مهار خود و تمرکز نیازی به دارو نخواهد داشت.

در مورد رفتارهای تربیتی والدین در ایران، به نظر می­‌رسد عامل تعیین کننده، سنتی و متجدد بودن والدین است. یعنی در سیستم سنتی(هرچند همراه با اشتباهات وافر)، حدود مشخص‌­تری برای رفتار کودک در نظر گرفته می­‌شد و تمایل کمتری برای مریضی پنداشتن رفتارهای ناسازگار کودکان وجود داشت. اما در سیستم­‌های جدید، والدین در پی اصلاح سیستم تربیتی سنتی هستند که خود تجربه کرده بودند. سیستمی که احتمالا بسیار از آن رنجور و آسیب دیده‌اند. اما به دلیل این‌که هنوز در حال تمرین روش­‌های تربیت متجددتر هستند؛ و غالبا نیز اطلاعات کافی در این زمینه ندارند؛ از تعریف حدود مشخص برای فرزندان ناتوانند. این‌جاست که داروی ریتالین به کمک می‌آید و بار این نظم دادن به رفتار کودک و حوصله کردن برای تربیت او از روی دوش مادران خسته و تنها، و پدران خسته­‌تر و تنهاتر از آنان (پر از مشغله­‌ی اقتصادی و غیر اقتصادی) برداشته می‌شود.

 


[1]attention deficit hyperactivity disorder

[2] Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders

[3]  Classification française des troubles mentaux de l’enfant et de l’adolescent

[4]  International Classification of Diseases

سمیه بابایی
0 0 رای‌ها
امتیازدهی به مقاله
اشتراک در
اطلاع از
6 نظرات
قدیمی‌ترین
تازه‌ترین بیشترین رأی
بازخورد (Feedback)‌های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه‌ها
فرهاد
10 سال قبل

مطلب ارزشمندی بود. استفاده کردم. سپاس.

Ghazaal
10 سال قبل

ممنون از مطالب نگارنده محترم.
دوست خوب دغدغه شما رو كافي نبودن دارو و همراه شدن آن با كاربرد ساير مداخلات براي درمان اختلال بيش فعالي و كمبود توجه استنباط كردم. نكته اي كه خيلي از والديني كه با اين مشكل مواجه هستند هم بهش واقفن، به نظر مي رسه در حال حاضر كه اين مشكل شناخته شده آرائه راه كارها مؤثر تر باشه.
ممنون

محدثه محمودي
10 سال قبل

دوستم بسيار فيض بردم.خسته نباشي دكتر جون