سفر به زنجان، شهر مردان نمکی

۱۹ اسفند ۱۳۹۲ | ۹:۳۷
زمان مورد نیاز برای مطالعه: 8 دقیقه

این‌بار همراه با سمیه غلامی به شهر زنجان سفر کنید، شهر چاقوها و آثار تاریخی. با شبگار همراه شوید.

این‌بار به شهر زنجان سفر کرده‌ایم. شهری که در آثار تاریخی به “گنبد سلطانیه” معروف است و در صنایع دستی به چاقو !! هرچند که نگارنده سال‌ها پیش در سفری که به این شهر داشتم چاقویی از این شهر خریدم و بعدها در لایه های پنهان چاقو با این عبارت مواجه شدم : made in USA  !!!

در این سفر کوتاه به این اماکنی سر زدیم که در زیر به شرح آن‌ها خواهم پرداخت: گنبد سلطانیه، بازار زنجان، موزه مردان نمکی، کاروانسرا سنگی و رخشویخانه. این بدان معنا نیست که زنجان همین چند آثار را داشته باشد بلکه ما در سفرمان فقط به این اماکن سری زدیم.

در ابتدا وجه تسمیه شهر زنجان:

نظرات گوناگونی از سوی پژوهشگران و نویسندگان در این مورد ارائه شده است. قدیمی‌ترین نامی که به این منطقه اطلاق شده زندیگان به معنای اهل کتاب زند (معروف‌ترین کتاب آیین زردشتی ساسانی) و گان از پسوندی فارسی است که در دوره ساسانیان بر این منطقه گذاشته شده است. گفته می‌شود بنای شهر زنجان در زمان اردشیر بابکان صورت گرفته است و در آن زمان نام شهین یعنی منسوب به شاه به آن اطلاق می‌شده. از اواخر دوره قاجاریه به علت استقرار ایل خمسه نام خمسه نیز بر آن نهاده شد (منبع: ویکی پدیا).

گنبد سلطانیه زنجان

گنبد سلطانیه:

گنبد سلطانیه به دستور اُلجایتو که ۷۰۲ هجری قمری میلادی در شهر سلطانیه (پایتخت ایلخانیان) ساخته شد و در سال ۷۱۲ هجری قمری به اتمام رسید. گنبد سلطانیه در فهرست آثار میراث جهانی به ثبت رسیده ‌است و قدیمی‌ترین گنبد دوپوش موجود در ایران است. این بنا سه بخش اصلی ورودی، تربت‌خانه و سردابه‌ است.

این گنبد بعد از گنبدهای سانتاماریا دلفیوره و ایاصوفیه سومین گنبد بزرگ دنیاست.

از ارسن بزرگ سلطانیه که در‌برگیرنده‌ی بیمارستان، خانقاه و میان‌سرای آن بوده، تنها گنبدخانه و آرامگاه الجایتو بازمانده است. میان‌سرای نام برده شاید به اندازه‌ی دو برابر میدان نقش جهان بوده است.

بعضی از تاریخ نویسان نوشته‌اند سلطان محمد خدابنده این گنبد و بنای عظیم را بنا کرد که اجساد ائمه اول و سوم شیعیان یعنی علی و حسین را از آرامگاهای خود به آن‌جا منتقل کند. ولی به علت خوابی که دید از این عمل منصرف شد.

تزیینات گنبد سلطانیه 1
گنبد سلطانیه
تزیینات گنبد سلطانیه 2
گنبد سلطانیه
تزیینات گنبد سلطانیه 3
گنبد سلطانیه

عمارت ذوالفقاری (موزه مردان نمکی):

یکی از بهترین مکان‌های دیدنی زنجان همین موزه مردان نمکی است که اگر گذرتان به زنجان افتاد  پیشنهاد می‌کنم حتما سری به آن بزنید. عمارت ذوالفقاری در یکی از محلات قدیمی شهر زنجان موسوم به محله “دالان آلتی”در سبزه میدان و مسجد جامع قرار دارد. این بنا ساختمان مسکونی و اداری حکمران زنجان بوده و از مجموعه بناهای اندرونی و بیرونی و بخش‌های مختلفی تشکیل یافته بود. بنا به سبک بناهای اواخر دوره قاجار ساخته شده ‌است و در حال حاضر تبدیل به موزه مردان نمکی شده ‌است.

مردان نمکی نامی است که به شش مومیایی کشف‌شده در زمستان سال ۱۳۷۲ (۱۹۹۳ میلادی) در معدن نمک چهرآباد استان زنجان داده شده ‌است.  از میان مردان نمکی یافت شده، سه مرد نمکی مربوط به زمان هخامنشیان (حدود 2300 سال) و دو مرد نمکی مربوط به اواخر دوران ساسانی (حدود 1500 تا 1700 سال) هستند.

از نظر من جالب ترین موميايی مكشوفه از معدن چهر آباد مرد نمكی شماره 4 بود که براساس تحقيقات انجام گرفته مشخص شد که پسر جوانی حدودا 16 ساله بوده است. او لباس کامل بر تن دارد و تقريبا بيشتر قسمت‌های بدن او سالم باقی مانده كه شامل مجموعه استخوان‌ها و بافت نرم روی استخوان‌های اوست كه بر اثر از دست دادن آب بدن كاملا خشک شده است. جسد در هنگام كشف، در وضعيت دمر قرار داشته است. به شكلی كه صورت و قسمت جلوی بدن روی خاک قرار گرفته بود. دست‌ها از ناحيه آرنج خم شده دست چپ روی زمين و دست راست در حالت تقريبا مشت شده بود. گویا از روی بلندی پرتاب شده است.

 در حال حاضر به استثنای موميايی نمكی شماره 1 كه در موزه ملی كشور (تهران، خیابان جمهوری) نگه‌داشته می‌شود بقيه اجساد و اشيای بدست آمده از آنان در عمارت ذوالفقاری زنجان و در شرايط مطلوب تحت نظارت كارشناسان مربوط نگه‌داری می‌شوند. ما حتی اجازه عکسبرداری از اجساد را نداشتیم.

موزه مردان نمکی زنجان 1
موزه مردان نمکی
موزه مردان نمکی زنجان 2
موزه مردان نمکی

کاروانسرای سنگی به ترکی (داش کاروانسرا):

این کاروانسرا در قرن 11 قمری به دستور شاه عباس صفوی ساخته شد و تنها بنای باقی مانده از کاروانسراهای زنجان است و در سال 1377 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. کاروانسرای سنگی در خیابان خیام، رو به روی راه‌آهن شهر قرار دارد که اکنون به عنوان سفره‌خانه سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. می­‌توانید مانند ما در این کاروانسرا یا سفره خانه امروزی برای استراحت و صرف نهار، کباب بسیار خوشمزه‌ای بخورید.

کاروانسرای سنگی 1
کاروانسر و سفره‌خانه سنگی زنجان
کاروانسرای سنگی 2
کاروانسر و سفره‌خانه سنگی

بنای رختشوی‌خانه که در زنجان معروف به بابا جامال چوقوری است (گودال باباجمال):

مجموعه تاریخی رختشوی‌خانه در خیابان سعدی، و کوچه رختشوی‌خانه قرار دارد. از طریق کوچه فرهنگ نیز قابل دسترسی است. این بنا در حال حاضر تعمیر و مرمت شده و به عنوان موزه مردم‌شناسی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این بنا توسط دو برادر به نام‌های مشهدی اکبر معمار و مشهدی اسماعیل بنا ساخته شده است. زمین این بنا توسط علی اکبر خان توفیقی اولین شهردار وقت زنجان خریداری شد و در سال ۱۳۴۵ ه‍.ق توسط او ساخته شده است.

هدف این رختشوی‌خانه تامین امنیت و آسایش زنان در یک مکان سرپوشیده بوده ‌است و زنان شهر لباس و رخت خود را در آن محل به صورت رایگان می‌شسته‌اند. سبک و سیاق معماری این بنا را می‌توان به شیوه اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی نسبت داد. در این مجموعه می‌توانید گشتی حسابی میان ماکت‌های زنان و بچه‌ها بزنید!

 1بنای رخت‌شوی‌خانه زنجان
بنای رخت‌شوی‌خانه
بنای رخت‌شوی‌خانه زنجان 2
بنای رخت‌شوی‌خانه

بازار زنجان:

بازار زنجان در دوران آقا محمد خان قاجار آغاز و در سال ۱۲۱۳ در زمان فتحعلی شاه قاجار خاتمه یافته و مساجد و سراها و گرمابه‌ها در سال ۱۳۲۴ به آن اضافه شده است. گفته می‌شود بازار زنجان طویل‌ترین بازار ایران است که از غرب و شرق گسترده شده و به بازار پائین و بازار بالا تقسیم شده است. بازار زنجان از نظر تولید و نوع فعالیت به هشت راسته تقسیم می‌شود از جمله راسته زرگرها، کفاش‌ها، بزازها، سراج‌ها و چند راسته دیگر.

بازار زنجان 1
بازار زنجان
بازار زنجان 2
بازار زنجان

زنجان مقصد خوب و تازه برای سفر عیدانه می‌­تواند باشد.

سمیه غلامی
0 0 رای‌ها
امتیازدهی به مقاله
اشتراک در
اطلاع از
1 دیدگاه
قدیمی‌ترین
تازه‌ترین بیشترین رأی
بازخورد (Feedback)‌های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه‌ها
الیزه
9 سال قبل

عکس های این پست دیده نمی شن و ارور 404 می دن