توقع جعل نکردن از چینیها گویا مثل توقع نپریدن از کانگورو است، آنها حتی آثار هنری را هم جعل میکنند. در حالیکه بازار آثار هنری در چین به شدت رشد میکنند، جعل آثار هنری هم در چین بسیار رشد کرده است. با شبگار همراه باشید در سفری به هنر چین
چکش برای اعلام خریدار برنده اثر «عقاب ایستاده بر کاج»، نقاشی جوهری Qui Baishi یکی از هنرمندان مطرح قرن بیستم چین، در یکی از مزایدههای حراج بهاری ٢٠١١ «چاینا گاردین»، با قیمت تکان دهنده ٦٥/٤ میلیون دلار پایین آمد.
این قیمت رکوردی جدید برای یک اثر چینی بود، و تا آخر آن سال این معامله پیامدهای جهانی را به دنبال داشت، به کمک آن، چین از آمریکا بهعنوان بزرگترین بازار مزایدههای هنری در جهان پیشی گرفت.
اما دو سال بعد از این مزایده، اثر Qui Bashi در یک انبار کالا در بیجینگ همچنان مشتاق دیدار خریدار خود است. برنده مزایده با افزایش تردیدها به اصلیت این اثر از پرداخت پول خودداری کرده است. خریداران آن مزایده از پرداخت پول نیمی از گرانترین آثار فروخته شدهی جهان سرباز زدند. این روند نپرداختن پول آثار فروش رفته در سال ٢٠١١ در چین مرتباً در حال تکرار بود.
زمانی که دنیای هنر از ترقی بازار چین در حیرت بود، در یک تحقیق و بررسی شش ماهه توسط نیویورک تایمز مشخص شد که بسیاری از این خرید و فروشها -تراکنشهای گزارششده که تا یک سوم درآمد مزایده در کشور در سالهای اخیر را به خود اختصاص دادهاند- در حقیقت به وقوع نپیوستهاند. آثار جعلی و اغلب تولید انبوه، بازار را تصاحب و آن را تبدیل به بستر مناسبی برای گسترش فساد و ارتشا کردهاند.
پرواضح است که تقلب و آثار تقلبی پدیدهای غریب برای دنیای هنر بینالمللی نیست، ولی آنچه کارشناسان نسبت به آن هشدار میدهند، سرعت و وسعت غیرقابل کنترل توسعه آن مانند بسیاری دیگر از صنایع در چین است.
مانند بسیاری دیگر از زمینههای لوکس و تجملی تجارت، افزایش ناگهانی و بیحد و حصر خریداران آثار هنری در چین متأثر از فرهنگ مصرفی نسل جدید ثروتمندان است. در کشوری که تا دو دههی گذشته به ندرت میتوانست بازار هنری در خود ببیند، سال گذشته تقاضا برای این آثار بهقدری بالا رفت که درآمد ناشی از مزایدهها از مرز ٩٠٠ درصد رشد نسبت به سال ٢٠٠٣ گذشت و به هشت میلیارد و نهصد میلیون دلار رسید. این در حالی است که این رقم برای آمریکا در سال ٢٠١٢ نزدیک به هشت میلیارد و صد میلیون دلار بود.
با اینکه میتوان عادت خرید اشیاء لوکس و عتیقهجات را در چین تقلیدی از غرب دانست، این بازار عرضه و تقاضا سلیقهای ویژه و مختص چینیها به همراه دارد. هنگامی که دنیا در مناقصهها و مزایدهها به آثار پولاک و روتکو میپردازد، خریداران چینی به طور بارزی آثار سنتی چین را دنبال میکنند، بعضی آثار هنرمندان و استادان قرن پانزدهم را، و بعضی آثار هنرمندان معاصر مانند Zhang Daqian که کار به سبک سنتی و قدیمی را برگزیده است.
در حال حاضر این احترام به گذشتهی فرهنگی کمک زیادی به موج ایجاد شده برای جعل آثار میکند، هنرمندان در اینجا برای کپی و تقلید آثار قدیمی آموزش میبینند تا بتوانند نسخههای باکیفیتی از نقاشیها و دیگر آثار سفالی و زمردی تولید کنند، تا جایی که این آثار اغلب بهعنوان اثر اصل ارائه میشوند. یافتن محیطی مناسبتر برای تکثیر و گسترش آثار تقلبی به واقع سخت خواهد بود!
Wang Yannan، مدیر و رئیس چاینا گاردین، دومین مرکز مزایده و مناقصه در چین میگوید:«این اکنون یک چالش بزرگ است. اولین سؤال در ذهن هر چینی این است که آیا این اثر اصل است یا تقلبی.»
سالها توجهی معطوف این آثار جعلی نبود و آنها از خریداری به خریدار دیگر منتقل میشدند و قیمتها به طور حلزونی افزایش مییافت، ولی بهتدریج شایعات بیشتر و بیشتری درباره حد و میزان تقلبی بودن آثار هنری مطرح میشوند و تردیدها متوجه بازار بزرگتری میشود.
در یک نمونه، سه سال گذشته مشخص شد که یک نقاشی رنگروغن منسوب به Xu Beihong، هنرمند قرن بیستم، که در یک مزایده به مبلغ بیش از ١٠ میلیون دلار به فروش رفته بود، سی سال پس از مرگ هنرمند و توسط یک هنرجو طی یک تمرین کلاسی در یکی از آکادمیهای مطرح هنری چین کشیده شده است.
شرمآورتر از این نمونه، بسته شدن یک موزهی خصوصی در Hebei با تصمیم دولت به دلیل مظنون به تقلبی بودن تمام آثار آن، یعنی بیش از ٤٠٠٠٠ اثر، در سال گذشته است.
رابرت موری، استاد سابق آثار شرق دور در هاروارد، میگوید «همیشه آثار تقلبی در بازار وجود دارند، اما مسئلهی مهم مقدار و تناسب آنها (با دیگر آثار) است.»
به نظر میرسد افزایش نگرانیها در مورد تقلبی بودن آثار و آرامش نسبی اقتصادی در چین، اشتیاق وصفناپذیر چینیها را به این بازار هنری متعادلتر ساخته است.
بعد از اوج این مزایدهها در سال ٢٠١١، درآمدهای گزارششده ناشی از آنها در سال گذشته ٢٤ درصد کاهش پیدا کرده است، و بر اساس مطالعات موسسهی تحقیقاتی «اقتصاد هنر» انتظار میرود این میزان امسال کمی کمتر از سال ٢٠١٢ باشد.
صنف صنعت مزایدهی چین و دولت آن کشور درصددند تا فضای سواستفاده از این بازار را برچینند و از آسیب بیشتر به اعتماد مصرفکننده جلوگیری کنند، اهمیت این موضوع از آن جهت است که بسیاری معتقدند بازار هنر یکی از امنترین عرصهها برای سرمایهگذاری است.
مشاور هنر چین، Melanie Quyang Lum میگوید:«اکثریت مردم چین به بازار سهام این کشور اعتماد ندارند. بازار مسکن به طور قابل توجهی از رونق افتاده است و بسیاری از مردم تمایل به سرمایهگذاری در هنر دارند.»
Zhang Daqian نقاش شناختهشدهی قرن بیستمی به واسطهی منظرههایش، یکی از چندین هنرمند چینی است که به پیکاسو و وارهول بهعنوان دارندگان پرفروشترین آثار در جهان پیوسته است حتی اگر نام این هنرمندان چینی به ندرت خارج از بعضی جوامع بهخصوص شنیده شده باشد.