بیلیاردباز؛ پل نیومن بازنده چشم آبی

۵ اسفند ۱۳۹۲ | ۲۰:۰۲
زمان مورد نیاز برای مطالعه: 7 دقیقه

اگر بیلیارد باز را ندیده‌اید مثل این است که … واقعا مثلی ندارد! فقط مطلب را بخوانید. با بهزاد طالبی و شبگار همراه باشید.

از یک شاهکار سینمایی چه انتظاری داریم، فیلم­نامه عالی، کارگردانی دقیق و باهدف، تیم بازیگری خوب، فیلمبرداری هوشمند و چشم­‌نواز، تدوین نرم و با زمان­‌بندی مناسب، وقتی که همه­‌ی عناصر تشکیل دهنده­‌ی یک فیلم بالاتر از حد معمول باشند، فیلم به یک شاهکار تبدیل می­‌شود و این اتفاقی است که برای بیلیاردباز (The Hustler، 1961) می­‌افتد.

ادی فلسون (Eddie Felson) معروف به ادی تنددست، بیلیاردبازی چیره‌­دستی است که به کمک دوستش چارلی، از راه فریب بازیکنان آماتور و شرط‌بندی با آن‌ها امرار معاش می­‌کند. او که ادعا دارد بهترین بیلیاردباز آمریکاست برای به دست آوردن این عنوان به سراغ بیلیاردباز دیگری به نام بشکه مینه‌سوتا (Minnesota Fats) می‌­رود. اما از او شکست می‌خورد. ادی که از خودش ناامید شده، چارلی را ترک می‌­کند. او در ایستگاه اتوبوس با دختر معلولی به نام سارا آشنا و عاشقش می‌­شود. در یکی از کلاه­برداری­‌های ادی عده‌­ای متوجه کار او شده و انگشتانش را می­‌شکنند، بعد از خوب شدن دست‌هایش به تشویق برت گوردون (Bert Gordon) که یک سرمایه­‌گذار قمارباز است، می­‌خواهد به روزهای اوج بازگردد، هرچند که سارا به گوردون خوش­بین نیست.

رابرت راسن در هالیوود کارگردان بزرگی محسوب نمی­‌شد، ده فیلم کارگردانی کرد و برای 27 فیلم فیلمنامه نوشت، اما همه به خاطر یک فیلم او را به یاد می­‌آورند، بیلیاردباز. هرچند که راسن فیلم­‌های نسبتا قابل قبولی مانند جسم و روح (Body and Soul, 1947)، همه مردان شاه (All The King’s Men, 1949) و اسکندر کبیر (Alexander The Great, 1956) را ساخته، اما بیلیاردباز نقطه اوج رابرت راسن در هنر سینما است. راسن به کمک سیدنی کارول (Sidney Carroll) فیلم­نامه‌­ای را براساس رمان بیلیاردباز اثر والتر ته­‌ویس (Walter Tevis) نوشت که به نقطه قوت اصلی فیلمش بدل شد. راسن با این‌که در سال 1962 برای بیلیاردباز کاندید دریافت سه جایزه اسکار بهترین فیلم، بهترین کارگردانی و بهترین فیلم­نامه بود، اما هیچ‌کدام را به دست نیاورد.

داستان بیلیاردباز در مورد بازی بیلیارد و یا قمار نیست، در مورد زندگی است، پول برای ادی فلسون هیچ معنایی ندارد، او می­‌خواهد برنده باشد، اما نه خودش و نه هیچ‌کدام از اطرافیانش باور ندارند که او می‌تواند ببرد. ادی بارها می­‌شکند تا باور کند که برنده کسی نیست که بتواند توپ را وارد سوراخ کند. او می‌­شکند و دوباره برمی‌خیزد، هربار محکم‌­تر و استوارتر، اما خیلی دیر می­‌فهمد که راه برنده شدن کدام است، زمانی که دیگر چیزی برای از دست دادن ندارد.

The-Hustler-5-12-923

بیلیاردباز نامزد دریافت 9 جایزه اسکار شد که فقط موفق به کسب 2 تا از آن‌ها شد، بهترین طراحی صحنه سیاه و سفید و بهترین فیلمبرداری سیاه و سفید. یوجین شافتان (EuGen Schufftan) برای فیلمبرداری این فیلم توانست تنها اسکارش را به خانه ببرد و در حالی‌که کاملا مستحق دریافت آن بود، او با قاب‌بندی هوشمندانه، بازی با سایه‌­ها و استفاده از عمق میدان کمک زیادی به بهتر شدن این فیلم نمود.

یکی دیگر از نقاط قوت فیلم بازی هوشمندانه و قدرتمند پل نیومن (Paul Newman) است که الحق والانصاف مستحق دریافت اسکار بود. ادی تنددست در ابتدا هم‌چون کودکی است که به بیلیارد مثل یک بازی کودکانه نگاه می‌کند که می‌­خواهد در آن برنده شود. او فیلم را با رفتارهای کودکانه و لبخندهای سبک‌سرانه شروع می‌­کند و به تدریج در فیلم به پختگی می‌رسد و در انتهای به مردی تبدیل می‌­شود. نیومن به خوبی سیر تحول ادی را به نمایش گذاشته است. او 25 سال بعد اسکار بازیگری را به خاطر نقش ادی تنددست در فیلم رنگ پول (The Color Of Money, 1986) ساخته مارتین اسکورسیزی که ادامه­‌ای بر بیلیاردباز است، دریافت کرد، اسکاری که حق ادی 25 سال پیش بود. به غیر از پل نیومن جوان، از بازی خوب جکی گلیسون (Jackie Gleason) به نقش بشکه مینه­‌سوتا و پیپر لوری (Piper Laurie) بازیگر نقش سارا نمی‌­توان گذشت و جورج سی. اسکات (George C. Scott) که در نقش برت گوردون شمایلی ماندگار در تاریخ سینما خلق نمود. او کاندیداتوری برای دریافت جایزه بهترین نقش مکمل مرد را رد کرد و گفت: «کل قضیه مسخره بازیه، من هیچ بخشی ازش رو نمی‌خوام.»

بیلیاردباز تنها دو اسکار فرعی برد، در حالی‌که مستحق جوایز بیشتری بود، هرچند در سال 1962 طبق روال همیشگی سال­‌های طلایی هالیوود کم نبودند شاهکارهایی که همراه بیلیاردباز وارد رقابت شدند، داستان وست‌ساید (West Side Story) رابرت وایز، دادگاه نورنبرگ (Judgment At Nuremburg) استنلی کریمر، صبحانه در تیفانی (Breakfast in Tiffany’s) بلیک ادواردز‌، شکوه علفزار (Splendor In The Grass) الیا کازان، ساعت بچه‌ها (The Childern’s Hours) ویلیام وایلر.

بیلیاردباز داستان آدم­‌های شکست خورده است، از ادی تنددست گرفته تا سارا پاکارد، دختر لنگ طرد شده، چارلی پیرمردی که آرزویش داشتن یک سالن بیلیارد است، بشکه مینه­‌سوتا بیلیاردبازی که کارش این است روزها در سالن بیلیارد بنشیند تا کسی پیدا شود که بخواهد او را شکست دهد، برت گوردون که فکر می‌کند برنده است، اما مثل زالوی بازنده‌­ای است که از خون برندگان تغذیه می­‌کند، کسی که آرزو داشت خودش برنده باشد. او به ادی می‌گوید که بازنده متولد شده است، اما ادی در بین این جمع شکست­­‌خورده ثابت می­‌کند که می­‌شود برنده بود، با معجزه­‌ی عشق. ادی ضدقهرمان کودک­‌مآب و بی‌ریشه­‌ی ابتدای فیلم در انتها به قهرمانی شکست‌ناپذیر تبدیل می‌­شود که فقط با کشتنش می‌­توان او را متوقف کرد.

پانوشت1: چند سال بعد از ساخته شدن فیلم بیلیاردباز، شخصی به نام رودلف واندرون (Rudolf Wanderone) با الهام از این فیلم، اسم بشکه مینه­‌سوتا را برای خودش انتخاب می­‌کند.

پانوشت2: ترجمه درست نام فیلم “تیغ­‌زن” یا “کلاهبردار” است که با توجه به این‌که در سال­‌های گذشته بیلیاردباز خوانده شده است و به دلیل همه‌­گیر شدن این اسم، ما هم فیلم را با این اسم می­‌خوانیم.The-Hustler-5-12-922

نقد از راجر ایبرت

نقد در نیویورک تایمز

نقد در ورایتی 

بهزاد طالبی
0 0 رای‌ها
امتیازدهی به مقاله
اشتراک در
اطلاع از
4 نظرات
قدیمی‌ترین
تازه‌ترین بیشترین رأی
بازخورد (Feedback)‌های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه‌ها
م الف
10 سال قبل

بی نظیره

پیمان
9 سال قبل

جز معدود فیلم هایی بود که باهاش گریه کردم

8 سال قبل

بشکه مینهسوتا به نظر واقعا استاد بیلیارده!

madelon
5 سال قبل

این فیلم برای همیشه اثری روم گذاشت که فکر نمیکنم فراموش کنم …یک گام به جلو بود