یک نفر فیلمی را به شما پیشنهاد میدهد. شما آدمهای روی جلد دی وی دی را نمیشناسید، همه چیز فیلم هم قدیمی است. پس چرا باید فیلم “ارتباط فرانسوی” (French Connection) را دید؟
فیلم ارتباط فرنسوی را در 1971 ویلیام فریدکین (William Friedkin) ساخت. فریدکین 2 سال پس از ساخت این فیلم، فیلم معروف خود، «جنگیر» (The Exorcist, 1973) را، که حتما همهی خوانندگان این مطلب دیدهاند؛ کارگردانی کرد. شاید فیلم «ارتباط فرانسوی» در ایران کمتر دیده شده باشد اما تاثیری، اگر نگوییم بیشتر، همسنگ جنگیر در سینمای جهان به جا گذاشت.
ارتباط فرانسوی اقتباسی است از داستانی به همین نام، نوشتهی رابین مور؛ دربارهی مبارزهی گروهی از پلیسهای نیویورک علیه قاچاقچیان هروئین. جین هاکمن (Gene Hackman) در نقش بازرس جیمی دویل، معروف به پاپای (یا همون ملوان زبل خودمون)، به همراه همکارش بازرس روسو با نقش آفرینی روی شایدر، از تعقیب خلافکاری خرده پا به ماجرای ورود بزرگترین محمولهی هروئین به نیویورک میرسند. نبرد اصلی داستان میان جیمی دویل و آلن شارنیه با بازی فرناندو ری، وارد کنندهی فرانسوی این محموله است.
شاید در نگاه اول داستان فیلم خیلی معمولی به نظر برسد؛ اما کارگردانیِ شبه مستند فریدکین با حداقل دیالوگ، به همراه دوربین روی دستهای مکرر اوون رویزمن(Owen Roizman) و تدوین عجیب و خارقالعاده جرالد گرینبرگ(Gerald B. Greenberg) که البته اسکاری هم برایش به امغان آورد؛ این فیلم را از یک فیلم متوسط به شاهکاری در ژانر پلیسی تبدیل کرده است. آخرین برگ برنده فیلم تعلیقی است که در خود صحنه وجود دارد نه در داستان.
جالبترین و عجیبترین شخصیت فیلم، قهرمان فیلم یعنی جیمی دویل با بازی جین هاکمن است. دویل برخلاف اسلاف خود نه خیلی باهوش است و نه خیلی قوی و نه حتی خوشتیپ. تنها مشخصهی منحصر به فرد ظاهری او کلاه عجیب و بامزهای است که بر سر میگذارد. چیزی که شخصیت او را نسبت به بقیه متمایز و او را به هدفش نزدیک میکند، فقط سماجت اوست. به عبارتی «وقتی جیمی دویل چیزی رو گاز بگیره، دیگه ول نمیکنه.» دویل؛ پلیسی بیخانواده و تنهاست که فقط به تعقیب تبهکاران فکر میکند. حتی اگر در بار مشغول نوشیدن باشد، همیشه دنبال کسی است تا تعقیبش کند. در ضمن فقط به دختران چکمهپوش علاقمند است. جین هاکمن که با بازی در بانی و کلاید (1963) خودش را به دنیای سینما معرفی کرده بود، با زنده کردن جیمی دویل روی پرده، کاملا شمایل یک ستاره را به خود گرفت.
دیدنیترین و ماندگارترین سکانسهای فیلم دو سکانس تعقیب و گریز است که دویل در اولی شارنیه را پیاده تعقیب میکند و در دومی به دنبال همکار قاتل شارنیه، پییر نیکولی است. سکانس تعقیب نیکولی به گفتهی اکثر منتقدان و به انتخاب مردم، بهترین صحنهی تعقیب و گریز تاریخ سینماست. بر خلاف اکثر صحنههای تعقیب و گریز که نبرد میان دو ماشین رخ میدهد، در صحنهای که دویل با ماشین و از پائین، نیکولی را در حالیکه سوار بر قطار هوایی نیویورک است تعقیب میکند؛ حداقل 20 متر اختلاف ارتفاع میان تعقیب کننده و تعقیب شونده وجود دارد. البته یادمان نرود تدوین زیبای گرینبرگ در ساختن این صحنه بسیار موثر بوده است. قطعهایی که از داخل ماشین به بیرون از آن و به داخل قطار میزند بدون کم کردن زمان نماها؛ تعلیق زیادی ایجاد میکند و سماجت عجیب دویل برای رسیدن به هدف؛ در این سکانسها ما را با خود همراه میکند.
ارتباط فرانسوی در سال 1971، 5 جایزه اسکار برد که شامل 3 اسکار اصلی بود: اسکار بهترین فیلم، بهترین کارگردان (ویلیام فریدکین)، بهترین بازیگر اصلی مرد (جین هاکمن)، بهترین فیلمنامه اقتباسی (تایدیمن)، بهترین تدوین (جرالد گرینبرگ). و در سه رشته نامزد شد اما موفق به کسب اسکار نشد، بهترین بازیگر نقش دوم مرد (روی شایدر)، بهترین فیلمبرداری (اوون رویزمن) و بهترین صدا.
ارتباط فرنسوی(1971) در سایت (IMDB) از مردم نمره ی خوب 7.9 را گرفته است و از لئونارد مالتین و راجر ابرت، 5 ستاره ی کامل را. درجه ی نمایش فیلم (R) به این معنی است که نمایش فیلم برای افراد زیر 17 سال بدون همراهی والدین ممنوع است.
در سال 1975 جان فرانکنهایمر، قسمت دوم این فیلم را با همان بازیگران قسمت اول در فرانسه ساخت. هرچند که فیلم قابل قبولی از آب در آمد اما در مقایسه با قسمت اول در پلهای پائینتر میایستد. اگر همه این دلایل هنوز برای شما کافی نیست، هر دلیلی که خودتان دوست دارید برای خودتان پیدا کنید تا از این تجربه خوب محروم نمانید.
و چند پیوند در مورد فیلم
صفحه ارتباط فرانسوی در IMDB: لینک 1
نقد راجر ابرت روی ارتباط فرانسوی: لینک 2
نقد گوجه فرنگیهای فاسد روی ارتباط فرانسوی: لینک 3
قسمت اول این فیلم بعد حدود 45 سال واقعا دیدنیه.بیخود نبوده که 5 تا اسکار برده.
البته از دوبله فارسی عالی این فیلم با صدای استاد خسرو شاهی ناصر تهماسب،احمد رسول زاده و.. نمیشه گذشت.
گذاشتن اسم شاهکار پلیسی براش زیادیه… فیلمیه که ادم دوس نداره برا بار دوم ببینتش!!!