ژانر فانتزی هم مثل اغلب ژانرهای سینمایی خطکشی مشخصی ندارد، چه بسیار فیلمهایی که داستانی درام یا ترسناک یا کمدی داشتن با کمی فانتزی. اول بیایید ببینیم فانتزی چیه! در لغتنامهی آکسفورد فانتزی اینطور تعریف شده: “وضعیتی که شما از تصور کردن در مورد چیزی لذت میبرید، چه اون چیز واقعی باشه یا نباشه.” دهخدا معنا رو در یک کلمه خلاصه میکنه: وهم، خیال. در سینما هرگاه از دایره قوانین انسانی خارج شویم و دنیای متفاوتی رو به تصویر بکشیم وارد دنیای فانتزی شدیم. فانتزی از لحاظ زمانی مقید به واقعیتهای مربوط به تاریخ ما نیست و از لحاظ مکانی دنیای فانتزی معمولا دنیایی است جدا از دنیای واقعی ما که ممکن است، کاملا دنیای دیگری باشد مثل “ارباب حلقهها” یا میتواند فصل مشترکی با دنیای ما داشته باشد مثل “کنستانتین” یا میتواند کاملا در دنیای ما واقع شده باشد مثل “هری پاتر”. عنصر جداییناپذیر فانتزی جادوست، هرجا جادو دیدید بدونید که وارد قلمرو فانتزی شدین.
نزدیکترین ژانر به فانتزی، ژانر علمی- تخیلی است، هر وقت علم وارد شد (هرچقدر هم اتفاقات دور از ذهن و نامحتمل باشند)، علمی-تخیلی و هر وقت جادو، ژانر فانتزی است. فیلمهای علمی-تخیلی معمولا در آینده و در مورد انسانها اتفاق میافتند اما همانطور که گفتیم فانتزی میتواند در هر زمانی اتفاق بیافتد و ورود هرگونه موجودی در آن مجاز. اکثر فیلمهای ژانر ترسناک به خاطر استفاده از عناصر ماوراطبیعه به فانتزی نزدیک است اما چون عنصر وحشت در آنها قویتر است در طبقهبندی در قفسهی ترسناک گذاشته میشوند.
از اونجایی که فانتزی در ادبیات بسیار پیشرفتهتر و غنیتر از سینماست، معمولا فیلمهای فانتزی خوب از روی یک اثر ادبی اقتباس شدهاند. هرچند که در بعضی موارد این اقتباسها نتیجهی برعکس میدهند، چون نمیتوانند خوانندگان و طرفداران کتاب را قانع کنند مثل مجموعه فیلمهای هری پاتر یا فیلم “داستان بیپایان”(The NeverEnding Story).
10) بانویی در آب (Lady In The Water)، کارگردان: ام نایت شیامالان، 2006
بازیگران: پل جیاماتی، برایس دالاس هاوارد، ام نایت شیامالان
خلاصه داستان: در یک شب تابستانی سرایدار یک مجتمع مسکونی دختری برهنه را از غرق شدن در استخر مجتمع، نجات میدهد. اما متوجه میشود که دختر متعلق به جهان ما نیست و از دنیای زیر آب میآید. دختر باید در زمان ماه کامل، دوباره به آب برگردد اما موجودی درنده و نامرئی مانع اوست. حال سرایدار باید به کمک اهالی مجتمع که براساس افسانهها هرکدام نقشی در داستان دارند، او را نجات دهد.
توضیح: ادای دین شیامالان به افسانههای کودکی. چالش اصلی داستان نه طی کردن مسیر توسط دختر، بلکه کندوکاو انسانهاست برای شناختن نقش خود در افسانه. هر انسان خوبی شخصیتی از یک افسانه است که باید در زمانش، وظیفهی خود را به انجام برساند.
9) سقوط (The Fall)، کارگردان: تارسم سینگ ، 2006
بازیگران: لی پیس، جاستین وادل
خلاصه داستان: در یک بیمارستان در لوسآنجلس دهه 20 یک بدلکار سینمایی برای دختربچهای داستانی رویایی تعریف میکند، آنقدر واقعی که دختر آدمهای اطراف را به صورت قهرمانان میبیند و خود وارد داستان میشود.
توضیح: ذهن خلاق تارسم سینگ براساس فیلم بلغارستانی (Yo ho ho) جهانهایی عجیب با موجوداتی غریب خلق میکند. فیلمهای تارسم سینگ همیشه بین فانتزی و سورئال در نوسان است و جالب توجهترین بخش فیلمهای او طراحی صحنهی پرجذبه و ماورایی اوست که به کمک آن جهان فانتزی خود را خلق میکند.
8) جنگ ستارگان (Star wars)، کارگردان: جورج لوکاس، 1977
بازیگران: مارک همیل، هریسون فورد، کری فیشر
خلاصه داستان: در کهکشانی دوردست، امپراتور قدرت برتر کهکشان است. شورای شوالیههای جِدای از هم پاشیده است و نیروهای آزادیخواه کهکشان در حال جمع کردن نیروی خود هستند تا با دیکتاتوری امپراتور مبارزه کنند. لوک اسکایواکر جوان، با راهنمایی شوالیه جِدای آواره، اوبی-وان کنوبی به شورشیان میپیوندد تا بتواند روزگاری رهبری آنها را به دست گیرد.
توضیح: “جنگ ستارگان” معدن طلایی بود که جورج لوکاس هیچوقت دست از آن برنداشت. بعد از ساخت اولین قسمت از این فیلم 5 دنباله برای آن ساخته شد و سهگانه سوم هم هماکنون در نوبت اکران است. شمشیرهای نوری، تفنگهای لیزری، جنگ سفینهها، موجودات عجیب سخنگو و شوالیههایی با نیروی ذهنی و . . . چیزهایی هستند که ذهن شما را به دورترین مرزهای خیال پرتاب میکند.
7) غبارستارهای (Stardust)، کارگردان: متیو ون، 2007
بازیگران: چارلی کاکس، کلر دینس، رابرت دنیرو
خلاصه داستان: پسر جوانی در جستجوی مادرش وارد دنیایی فانتزی میشود که درِ آن پشت دیوار روستایشان است، در دنیای فانتزی مرد میشود و عشق واقعی زندگیاش را پیدا میکند.
توضیح: داستان دری که شما را از دنیای زمینی به دنیای دیگری عبور میدهد، براساس داستانی نوشتهی “نیل گیمن”. دیدن رابرت دنیرو در نقش رئیس دزدان دریایی با کشتی معلق در هوا را که لباس زنانه به تن دارد، از دست ندهید.
6) دروازه نهم (The Ninth Gates)، کارگردان: رومن پولانسکی، 1999
بازیگران: جانی دپ، لنا اولین، امانوئل سیگنر
خلاصه داستان: یک دلال کتابهای نایاب به اختلافات دو نسخه از کتابی که میگویند نوشته شیطان است، پی میبرد. در سفری برای به دست آوردن نسخهی اصلی وارد ماجرایی میشود که به نظر میرسد، شیطان در مرکز آن است.
توضیح: شیطان که همواره در فیلمها و زندگی شخصی پولانسکی یکی از نقشهای اصلی ایفا میکند، این بار کتابی را با 9 نقاشی از خود به جا گذاشته است. این جانی دپ هم با جانی دپهای برتون بسیار متفاوت است. فیلم اقتباسی از کتابی نوشتهی “آرتورو پرز اورت”به نام “باشگاه دوما”.
5) جادوگر شهر اُز (The Wizad Of Oz)، کارگردان: ویکتور فلیمینگ، 1939
بازیگران: جودی گارلند، فرانک مورگان، ری بولگر
خلاصه داستان: گردباد دوروتی و سگش را بلند میکند و در سرزمینی جادویی به زمین میگذارد. همه به دوروتی میگویند که فقط جادوگر شهر اُز میتواند او را به خانه برگرداند، به همین خاطر او سفرش را به این شهر آغاز میکند که در راه با یک مترسک، یک شیر و یک آدمآهنی همراه میشود.
توضیح: عدهای از بزرگترین کارگردانان هالیوود، این فیلم را دست به دست کردند تا این شاهکار از آب دربیاید. جورج کیوکر، مروین لروی و کینگ ویدور که اسم هیچکدام در عنوانبندی ذکر نشده است. در زمانی که ساخت فیلم رنگی تازه باب شده بود، این فیلم فستیوالی از رنگ و نور است. فیلم براساس یکی از داستانهای مجموعه کتابهای “شهر اُز” نوشتهی “ال.فرانک باوم” ساخته شده است.
4) کنستانتین (Constantine)، کارگردان: فرانسیس لاورنس، 2005
بازیگران: کیانو ریوز، ریچل وایز، شیا لبوف
خلاصه داستان: جان کنستانتین به خاطر معاملهای که با ابلیس کرده، بعد از مرگ روحش باید به جهنم برود. حالا او قصد دارد قبل از مردن بیشترین ضربه را به شیطان بزند، پس هر موجود شیطانی را که پیدا کند به جهنم واصل میکند. اما مبارزهی نهایی با پسر ابلیس بر روی زمین است.
توضیح: فیلم “کنستانتین” براساس کتاب مصور (Hellblazer) ساخته شده است. جان کنستانتین مانند کارآگاه فیلمهای نوآر به جای تعقیب قاتلین به دنبال کارگزاران شیطان بر روی زمین است. شخصیت سرد و پولادین کنستانتین با بازی کیانو ریوز برگ برندهی فیلم است.
3) ماسک (The Mask)، کارگردان: چاک راسل، 1994
بازیگران: جیم کری، کامرون دیاز، پیتر گرین
خلاصه داستان: استنلی ایپکیس، کارمند بدشانس و خوشقلب بانک، ماسکی را در رودخانه پیدا میکند. ماسک که گویا به لوکی خدای شوخطبع تعلق دارد، قدرتی فراطبیعی به او میدهد در حالیکه کمی از شخصیت شوخطبع لوکی را هم در او میدمد. استنلی با کمک ماسک هم به عشقش میرسد و هم تبهکاران را شکست میدهد.
توضیح: ماسک نقطهی کشف نابغهی کمدی هالیوود “جیم کری” بود. کمدی و فانتزی در این فیلم شانه به شانه هم جلو میآیند، در حالیکه نمیتوان گفت کدام پیروز نهایی است. ماسک براساس یک کتاب مصور به همین نام ساخته شده است.
2) جومانجی (Jumanji)، کارگردان: جو جانستون، 1995
بازیگران: رابین ویلیامز، کریستین دانست، بانی هانت
خلاصه داستان: شبی آلن پسربچهی نوجوان، به همراه دوستش سارا شروع به بازی با تختهای میکنند که او از روی زمین پیدا کرده و نامش جومانجی است. بعد از چند حرکت تختهی بازی او را به درون خود میکشد. سالها بعد دو خواهر و برادر، جومانجی را در اتاق زیرشیروانی خانهی قدیمی آلن پیدا میکنند و بازی را دوباره آغاز میکنند. بعد از هر حرکت اتفاق عجیب و غیرقابل باوری در دنیای آنها میافتد. سرانجام آلن که بزرگ شده، از تخته بازی بیرون میآید و میگوید برای پایان یافتن نفرین بازی، باید آن را تمام کرد.
توضیح: هر لحظه منتظر یک اتفاق باورنکردنی باشید با یک رابین ویلیامز پرانرژی در روزهای اوج. براساس کتاب مصوری نوشتهی “آلن ون آلزبورگ”.
1) سهگانه ارباب حلقهها (The Lord Of The Rings)، کارگردان: پیتر جکسون، 2001
بازیگران: ایان مککلن، ویگو مورتنسن، الیجاه وود
خلاصه داستان: در سرزمین میانی سائورون فرمانروای شیطانی موردور در حال قدرت گرفتن است و برای به قدرت رسیدن تنها به حلقهای احتیاج دارن که خود ساخته و سالها پیش از دستش خارج کردهاند. حلقه به هرکس که آن را به دست بگیرد قدرت میدهد و سلطه پیدا میکند. گاندالف جادوگر، حلقه را به دست فردوی هابیت میسپارد تا آن را به کوه نابودی برده و از بین ببرد. این در حالیکه است که در سرزمین میانی جنگ تازه آغاز شده است.
توضیح: پیتر جکسون چنان با وسواس سهگانهی “آر.آر تالکین” را به فیلم تبدیل کرد که اعضای آکادمی اسکار سرانجام تسلیم شدند و اسکار بهترین فیلم را به قسمت سوم آن اهدا کردند. هرچیزی که از یک فانتزی انتظار دارید در ارباب حلقهها وجود دارد، عشق، حماسه، خیانت، شجاعت و فداکاری.
به دلیل اینکه ساختن فیلم فانتزی مثل علمی-تخیلی احتیاج به تکنولوژی، برای به تصویر کشیدن خیالات نویسنده را دارد، فیلمهای قدیمیتری مثل “شاهزاده خانم عروس” (The Princess Bride) و “افسانه” (Legend) یا “دزد بغداد” (The thief Of Baghdad) جایی در این لیست پیدا نکردهاند.
در بحث و گفتگویی که با سردبیر سایت شبگار داشتیم به این نتیجه رسیدیم که فیلمهای سوپرقهرمانی مانند فیلم محبوب خودم “انتقامجویان” (The Avengers) را در ردیف علمی-تخیلی قرار دهیم، نه قانتزی. با توجه به این نکته که قدرت اکثر قریب به اتفاق سوپرقهرمانان نتیجهی یک آزمایش علمی است یا آنها ساکن یک سیارهی دیگر هستند با تکنولوژی پیشرفتهتر.
در تعداد زیادی از فیلمهای تاریخ سینما از عنصر فانتزی استفاده شده است، اما استفاده از فانتزی دلیل این نیست که بتوان آنها را در ژانر فانتزی جای داد. فیلمهایی مثل “چه زندگی محشری” (It’s a Wonderfull Life) شاهکار فرانک کاپرا یا “روز موش خرما” (Groundhog Day).
در انتها مثل همیشه یادآوری میکنم که این لیست تنها به من، بهزاد طالبی تعلق دارد و شامل فیلمهایی است که من دیدم و دوست دارم. ممکن است فیلمهای دیگهای باشن که شما اعتقاد دارین که در ژانر فانتزی هستند و از انتخابهای من بهترن. پس وقت رو تلف نکنید، لیست مورد نظرتون رو زیر همین مطلب برای ما بفرستید شاید فیلمی رو از قلم انداخته باشم.
البته فکر کنم برگردان فارسی فیلم تارسم سینگ “پاییز” باشه!
حبیب جان براساس تمام شواهد و قرائن داخل فیلم، فکر میکنم اسم “سقوط” مناسبتر باشه
به نظرم لیستی که شماره یکش ارباب حلقه هاست نباید شماره دو و سه ش جومانجی و ماسک (!!!!) باشه! مخصوصا ماسک که اصلا به بقیه ی فیلم ها نمیخورد.
طلیعه جان گاهی باید از چیزای کوچیک هم لذت برد، حتما نباید همه چی حماسی و بزرگ باشه. خواهش می کنم شما هم لیستت رو بنویس تا تفاوتهامون مششخص بشه.
کاملا صحیح
ارباب حلقه ها خیلی راحت میتونه تو فهرست ده تایی فیلم های برتر از همه ی ژانرها قرار بگیره
ممنون مطلب قشنگی بود
جنگ ستارگان یک فیلم فانتزی نیست g علمی تخیلی هست
پس فیلمهای تیم برتون چی ؟
چرا تو هیچ سایتی از hell boy اسم نمیارن؟
به نظر من از ۱ تا ۶ باید سه تا ارباب حلقه ها بعد هم هابیت ها رو گزاشت باقیش هم هر چی شما دوس داری ?
هری پاتر هم کشکه دیگه؟!
???
ارباب حلقه ها خوب نیست
هابیت بهتره
البت هری پاتر از همشون بهتره
به نظر منم یک تا 6 تو دستای هابیت ها و ارباب حلقه هاست.
باقیش هم ماسک و بعد هم بانویی در آب.دوتای دیگه هم میزارم به انتخاب شما???
اخه هری پاترو مگه ندیدی غیر ممکنه هری پاترو دیده باشی و نگی بهترینشونه هری پاتر بهترین فیلم تخیلی و جادوگری تاریخه همون قسمت هشتش که یادگران مرگ دو هست چهارمین فیلم پر فروش تاریخه
همه تون خفه شید دیگه ارباب حلقه ها بهترین فیلمه :-)بعد شم هابیت زشته دیگه……………………………
اصلا بجز ارباب حلقه ها هابیت دیگه حرف از فیلم فانتزی نزنین
البته فقط فانتزی نه تو تمام ژانرها حرف اولو میزنن
سلام، فیلمهای جانوران شگفت انگیز یک و دو، سری نارنیا، سری دزدان دریایی کارائیب، فندق شکن و چهارقلمرو، قلمرو ممنوعه، سری تبدیل شوندگان و مسیر سبز هم فیلمهای فوقالعادهای هستن و ارزش دیدن دارن.فیلمهایی که شما لیست کردین هم خیلی عالی هستن و به جز بانویی از آب و دروازه نهم و غبارستارهای، همه رو چندبار دیدم. بخصوص کنستانتین و ماسک که واقعا فیلمهای مورد علاقهام هستن. ممنون از مطلب خوبتون
فاخته خانم اصلا شما میدونید فیلم جانوران شگفت انگیز داستانش 70 سال قبل از هری پاتره هری پاتر بهترین تاریخه هیچی هم دیگه مثلش نمیاد