مطلبی که خواهید خواند، در چند بخش به چگونگی ویرایش پایان‌نامه خواهد پرداخت. در همین ابتدا روشن کنیم که منظور نحوه تنظیم متن پایان‌نامه است و نه محتوای آن؛ که آن تمام و کمال بر عهده شما خواهد بود. گرچه تمرکز اصلی در این نوشتار بر پایان‌نامه است، اما می‌توانید از آن‌چه می‌خوانید در نوشتن مقالات علمی و به صورت کلی هر متنی که با نرم افزار ورد نوشته می‌شود بهره ببرید. شاید علت نوشتن این مطلب هم جالب باشد که زجر دوستی در کار پرمشقت تنظیم متن پایان‌نامه بود. زحمت بی‌نهایتی می‌کشید تا کارهایی انجام دهد که خود نرم افزار از پیش آن‌ها را حل کرده بود.
مخاطبین این مطلب هم تمام کسانی هستند که می‌توانند از نرم‌افزار ورد استفاده کنند. چیزی فرای توان شما نیاز نیست، فقط کمی صبر و همین‌طور تصمیم بر این‌که پایان‌نامه را خودتان بنویسید و نه تاپیست‌های محترم.
همان‌طور که بیان شد تمرکز موضوع روی پایان‌نامه است، پس با بخش‌های اصلی پایان‌نامه شروع می‌کنیم. هر پایان‌نامه چند بخش اصلی دارد که عبارتند از :
- صفحات پیش از فهرست
- فهرست
- چکیده فارسی
- متن پایان‌نامه که معمولا در 6 فصل مقدمه، ادبیات موضوع، مروری بر کارهای گذشته، فصل اصلی، ارزیابی و در نهایت نتیجه‌گیری است. این تقسیم بندی معمول پایان‌نامه‌های رشته‌های فنی است و پایان‌نامه دوستان انسانی اندکی متفاوت است.
- مراجع
- چکیده انگلیسی
با آشنایی بخش‌های پایان‌نامه زمان خوبی است تا مواردی را که به آن‌ها خواهیم پرداخت را معرفی کنیم و به این صورت از پیش با آن‌چه یاد خواهید گرفت آشنا شوید. این موضوعات عبارتند از:
- نحوه تقسیم‌بندی بخش‌های پایان‌نامه ( شماره‌گزاری صفحات، جدا کردن آن‌ها)
- تعیین پیش فرض انواع متون، مثل متن اصلی، لیست، پی نوشت، عنوان اصلی، زیر عنوان و …. در
- نحوه تعیین فرمت متون به صورت پیش فرض تا مجبور نباشید هر متن را خودتان آرایش کنید. بله! می‌توان در ورد تمام انواع متن مثل متن اصلی، پی‌نوشت، لیست‌ها و … را از پیش تعیین فرمت کرد، تعیین فونت‌ها، اندازه حروف؛ فاصله میان خطوط، فاصله از طرفین کاغذ، فاصله خط اول و …. با استفاده از موارد دو و سه نیاز نیست شما برای تک تک متون زحمتی بکشید تا آن‌ها را آرایش کنید. ورد این کار را به جای شما انجام خواهد داد.
- نحوه فهرست‌بندی خودکار پایان‌نامه، به این صورت که شما فهرست گذاری نمی‌کنید. تنها با استفاده از یک دکمه ورد به جای شما این کار را به بهترین نحو انجام خواهد داد.
- نحوه مرجع نویسی و ارجاع به منابع. بله، نیاز نیست شما مراجع را در انتهای پایان‌نامه بنویسد، شماره‌گذاری کنید و با مشقت فراوان در متن به آن شماره‌ها ارجاع دهید. دوستانی که نحوه ارجاع‌شان بر اساس شماره‌گذاری است و این شماره‌گذاری بر اساس ترتیب در پایان‌نامه است، تصور کرده‌اند که اگر یک منبع را فراموش کنند چه زحمتی باید بکشند تا آن مرجع را در میان مراجع بگنجانند؟ پیشاپیش می‌گویم که این کار را نیز نرم‌افزارهای در کنار ورد به بهترین نحو انجام می‌دهند و نیازی به مشقات فراوان شما نیست.
در این بخش که اولین بخش از نحوه تنظیم متن پایان‌نامه خواهد بود نحوه ارجاع به منابع معرفی خواهد شد. دلیل این انتخاب زحمت فراوانی است که این کار خواهد داشت. به شخصه سخت‌ترین بخشی که نویسنده در نوشتن پایان‌نامه با آن رو به رو بود ارجاع به منابع بوده است که به لطف نرم افزار End Note تمام مشکل حل شد.
نرم افزار End Note چیست؟ نرم‌افزاری است که شما می‌توانید با خیالی راحت منبع نویسی و ارجاع به منابع در پایان‌نامه را با به آن بسپارید. در این نرم افزار یک کتابخانه می‌سازید، تمام منابع را بر اساس اطلاعات آن‌ها در End Note وارد می‌کنید، سپس در هر بخشی از متن‌تان که می‌خواهید به آن منبع ارجاع دهید، تنها با یک کلیک شماره و یا نام منبع وارد قسمتی خواهد شد که می‌خواستید، و در همان زمان به صورت خودکار اطلاعات منبع مورد نظر در بخش منابع شما اضافه می‌شوند. یعنی نه نیاز است اطلاعات منابع را شما بنویسید و نه نیاز است که در متن خودتان به آن‌ها ارجاع دهید. End Note این کار را برای شما انجام خواهد داد.
پیش از وارد شدن به آموزش استفاده از این نرم افزار بهتر است این ویدیو را ببینید. به احتمال زیاد با دیدن ویدیو شما طرز کار ساده End Note را آموخته‌اید، اما در ادامه مراحل استفاده از نرم‌افزار شرح داده می‌شود.
اولین کار این است که نرم‌افزار را نصب کنید، پس از نصب،نرم‌افزار را باز و با محیطی مثل شکل زیر روبرو می‌شوید.
با زدن file – new یک کتابخانه جدید ایجاد کنید و حال تنها کافیست منابع را وارد کتابخانه کنید. سه راه برای وارد کردن اطلاعات وجود دارد:
- به صورت دستی: با زدن دکمه‌ای New reference صفحه‌ای که در شکل زیر نشان داده شده باز می‌شود که در آن اطلاعات منبع را وارد و سپس ذخیره می‌کنید. در این حالت ابتدا نوع منبع را انتخاب ( ژورنال، کنفرانس و … ) و سپس فیلدهای لازم را پر کنید.
- جستجو از طریق End Note در میان منابع کتابخانه‌ای جهان از جمله کتابخانه کنگره و اضافه کردن مطلب منبع مورد نظر.
- استفاده از اطلاعات آماده شده‌ای که سایت‌های مرجع برای شما آماده کرده‌اند. تمام سایت‌های مرجع جهان مثل Springer، ScienceDirect، Scupos و IEEE برای هر مقاله گزینه‌ای به نام citation دارند. با زدن این گزینه فایل کم حجمی را دانلود خواهید کرد و با باز کردن این این فایل در کامپیوتر به صورت خودکار اطلاعات منبع شما به نرم‌افزار اضافه می‌شود.
وقتی تمام منابعی که نیاز داشتید را وارد کردید حاصل کار شما شکلی به صورت زیر خواهد بود. لازم به ذکر نخواهد بود که نیازی نیست در ابتدا تمام منابع را وارد کنید، می‌توانید در طول کار پایان‌نامه هرجا که نیاز به منبع داشتید، ابتدا منبع را وارد End Note و سپس از طریق آن وارد متن پایان نامه کنید.
کار شما با End note تمام است. فایل پایان‌نامه را در ورد باز و شروع کنید به نوشتن متن و منتظر جایی باشید که نیاز به ارجاع دارد. هر جا که به ارجاع رسیدید، از نوار بالا End Note را انتخاب و پس از آن Go to EndNote را بزنید. از ورد به End Note خواهید رفت. در محیط نرم افزار روی مرجع مورد نظر کلیک کنید و سپس دکمه Insert Citation را بزنید. خودکار به ورد منتقل می‌شوید، در محل مورد نظر شما شماره مرجع می‌خورد و در انتهای متن ارجاع به متن مورد نظر ایجاد می‌شود.
در پایان لازم است بیان شود که نحوه‌های ارجاع دهی فراوان هستند، شما باید بدانید که به چه شیوه‌ای قصد ارجاع دادن دارید. معروف‌ترین این روش‌ها، روش IEEE و یا APA هستند. End Note تمام این شیوه‌های ارجاع دهی را به صورت پیش‌فرض داشته و تنها لازم است که شیوه مورد نظر خود را از بخش style در تب End Note در نوار بالای ورد انتخاب کنید. خسته نباشید و لذت ببرید.
