مایک نیکولز، کارگردان «فارغ التحصیل» در سن 83 سالگی و به دلیل ایست قلبی، چهارشنبه شب درگذشت. او در حال کار کردن روی پروژه‌ای برای شبکه‌ی اچ بی او (HBO) بود. سال‌ها قبل سریال فرشتگان در آمریکا(Angels in America) برای مایک نیکولز و این شبکه تجربه‌ای مشترک و درخشان بود و سریالی به یاد ماندنی را خلق کرد. با شبگار مروری بر زندگی و کارنامه‌ی این کارگردان داشته باشید.
مایک نیکولز اولین فیلمش را در سال 1966 ساخت، چه کسی از ویرجیانا وولف می‌ترسد؟(Who is afraid of Virginia woolf?) ، یکی از آثار کلاسیک تاریخ سینما، که به تنهایی برای ماندگار شدنش کافی بود. او برای همین فیلم در 35 سالگی نامزد اسکار شد. اگر برایتان سوال است که چطور اولین فیلم کسی ممکن است نامزد اسکار شود؟ جواب این‌جاست که مایک نیکولز قبل از آمدن به سینما، در برادوی به تولید و کارگردانی تئاتر مشغول بود و آخرین نمایش‌اش، پابرهنه در پارک اثر نیل سایمون، برایش جایزه‌ی تونی را به ارمغان آورد.
اما درخشش واقعی مایک نیکولز در سال 1967 و با فیلمِ فارغ التحصیل(The Graduate) بود. بی‌مبالغه می‌توان گفت، نگاه خیره‌ی داستین هافمن به پای خانم رابینسون، از مشهورترین تصاویر سینما در قرن بیستم است. در میانه‌ی فیلم‌های شورشی دهه‌ی 60 مایک نیکولز با فارغ‌التصیل درخشید و جایگاهش را برای پنج دهه‌ی بعدی در سینمای جهان تثبیت کرد. او برای همین فیلم اسکارش را به خانه برد.
در یکی از مصاحبه‌هایش گفته است:«عده ای از من می‌پرسند کمدی می‌سازم یا تراژدی؟ من هیچ‌وقت این سوال را نفهمیدم. به نظر من این دو تفاوت چندانی ندارند، هر دو باید حقیقت داشته باشند. و به نظرم هیچ نمایشنامه‌ای در دنیا نیست که لحظات خنده‌داری نداشته باشد.»
شاید همین طرز فکر بود که باعث اقتباس درخشان مایک نیکولز از رمان مشهورِ جوزف هلر catch-22 شد. این فیلم ترکیبی است از کمدی و تراژدی، تلخی تکان دهنده‌ی داستان چنان با کمدی ترکیب شده است که در هر صحنه‌ای مخاطب میان خنده و گریه سیر می‌کند.
آخرین فیلم نیکولز در سال 2007، جنگِ چارلی ویلسون(Charlie wilson’s war) بود. این فیلم با درخشش تام هنکس در عین جدیت یک شوخی بسیار عمیق را در خودش نهفته دارد. وقتی سناتور چارلی ویلسون که با موفقیت برای دادن موشک به افغان‌ها پول جمع کرده است، تصمیم می‌گیرد برای ساخت مدرسه در افغانستان پول جمع کند شکست سختی می‌خورد. دنیا برای جنگ مشتاق‌تر است تا مدرسه سازی، حتی اگر ده برابر هزینه داشته باشد.
فیلم نزدیکتر(closer) در سال 2004 با خطوط داستانی مختلط، و درخشش جولیا رابرتز، ناتالی پورتمن، کلایو اوون و جود لا، یک داستان عاشقانه‌ی مدرن است. در سراسر زندگی سینمایی مایک نیکولز، همیشه می‌توان ردِ این جمله‌اش را پیدا کرد که :«ایده‌ی کلی این است که یک‌طوری زندگی را منعکس کنیم.»
در تمام این سال‌ها او ارتباطش را با صحنه‌ی تئاتر حفظ کرده بود و نهمین جایزه‌ی تونی(معادل اسکار در تئاتر آمریکا) را سال 2012 برای اجرایش از مرگ فروشنده به خانه برد با بازی فیلیپ سیمور هافمن و اندرو گارفیلد. او تهیه‌کننده‌ی فیلم باقی مانده‌ی روز با بازی آنتونی هاپکینز هم بود و بسیاری پروژه‌های دیگر.
در موردِ مایک نیکولز که دوران زندگی حرفه‌ای‌اش شش دهه را شامل می‌شود بسیار می‌توان گفت و نوشت. اما… جای این شورشی تلخ طنز خالی خواهد بود. او در مصاحبه‌ای گفته است:«فیلم مانند آدم است، یا بهش اعتماد می‌کنید یا نمی‌کنید.» تخصص او ساختن فیلم‌های قابل اعتماد بود.
بیشتر بخوانید:
