امنیت شهری فقط جلوگیری از خشونت و زورگیری و امثال آن نیست. بهسازی، مهاجرت و حتا کنترل ترافیک هوایی، همه مسائل پراهمیتی هستند. آنهم به روشهایی که تصورش را هم نمیکنید.
بین همه اقدامات ابتکاری و موثری که در جهت تقویت امنیت و کنترل ترافیک جاده‌ها تا به حال به کار رفته‌اند، “پانتومیم” همچنان بهترین و موثرترین است، اگرچه روش جدیدی نیست. در اواسط دهه 90 ، شهردار شهر بوگوتا، “آنتاناس موکوس”، بیش از 400 هنرمند پانتومیم را استخدام کرد که سر خطوط عابر بایستند و رنجش و ناراحتی غیرقابل بیان خود را به عابران و راننده‌های بی‌توجهی که قوانین ترافیک را نقض کرده و جان خود و دیگران را به خطر می‌اندازند، با حرکات پانتومیم نشان دهند.
این تجربه به لیست “100 روش امیدبخش در جهت داشتن شهرهایی امن‌تر” اضافه شد. کلکسیونی ازابتکارات جهانی که در سال گذشته توسط UN-Habitat، شاخه ای از ملل متحد، تهیه شد با این هدف که چگونه جهانی را که بیشتر و بیشتر به سمت شهری شدن میرود، تبدیل به مکان بهتری کنیم.
اگرچه در سالهای اخیر خیلی از ابتکارات معرفی شده در بوگوتا برای امنیت بخشیدن به فضای دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی نتیجه‌بخش نبوده‌اند. در واقع بوگوتا به هیچ وجه امن‌ترین شهر جهان نیست. پس کدام شهر امن‌ترین است؟
اولین چیزی که باید در نظر گرفت این است که امنیت فقط درباره این نیست که مثلا شما چقدر احتمال دارد قربانی یک جنایت یا خشونت شوید. در خیلی از شهرها جنایات آشکاری اتفاق افتاده اند: در شهر نیویورک در سال 1990 میزان قتل به 2,245 کشتار رسید. سال گذشته این رکورد تا 328 پایین آمد. اما خطرات جدیدی در حال آشکار شدن‌اند: تروریسم یک خطر جدی برای هر شهر بزرگی است و جرائم سایبری تهدیدی است که رو به افزایش است. در حالیکه شهرها به شکل فزاینده‌ای به تکنولوژی و ارتباطات وابسته میشوند، همه چیز از چراغ راهنما گرفته تا کنترل ترافیک هوایی و حتا سیستم آب و فاضلاب شهری میتوانند در معرض آسیب هکرها باشند.
با توجه به “فهرست شهرهای امن” که توسط واحد خبری اقتصاد (EIU)جمع‌آوری شده، عنوان امن‌ترین شهر جهان متعلق به شهری است که علاوه بر این پرجمعیت‌ترین شهر هم هست : توکیو.
EIU وقتیکه این فهرست را تهیه میکرد، طیف وسیعی از فاکتورها را در نظر داشت. مثلا امنیت دیجیتال را مورد آزمایش قرار داد و همچنین تعداد حملات سایبری و چگونگی انجام آنها را در نظر گرفت. محدوده آشکار امنیت شخصی و همینطور امنیت زیربنایی – بهسازی، جاده‌ها و مدیریت به هنگام بلایای طبیعی را بررسی کرد. در زمینه امنیت سلامت، کیفیت مراقبت و درمان (مثلا اینکه چند تخت بیمارستان و پزشک به ازای هر 1000 نفر موجود است) و همچنین مسائلی مثل آلودگی را مورد توجه قرار داد. آنطور که گزارش میگوید: “زندگی در یک محیط شهری امن و سالم میتواند تفاوت واقعی و قابل توجهی را در ساکنین شهر موجب شود.” در 25 شهر برگزیده این فهرست میزان طول عمر 81 و در نیمه پایین فهرست 75 است.
توکیو در همه زمینه‌ها بالاترین امتیاز را بدست آورد. این گزارش مواردی را در شهر توکیو برجسته و بر آنها تاکید میکند مثل : میزان جنایت پایین و اینکه چطور طراحان شهر با ممنوع کردن ماشینهای دیزلی برای کاهش آلودگی و اختصاص بخش‌های وسیعی از مرکز به عابران، کیفیت زندگی را بالا بردند.
اما قبل از اینکه چمدان‌هایتان را ببندید بهتر است بدانید که موضوع به این سادگی‌ها هم نیست : توکیو همچنین “پرمخاطره‌ترین شهر دنیا” است. بخشی از آن بخاطر تعداد بیشمار مردمی است که در یک زلزله محتمل اجتناب‌ناپذیر در آینده آسیب می‌بینند. پس این گزارش هم نمیتواند دقیقا بگوید که کدام شهر امن‌ترین شهر برای شماست. آیا از دید یک شخص، بر خلاف مقامات شهرداری که مسئول اداره آرام یک شهر هستند، امنیت شخصی از خطر جرائم سایبری مهم‌تر نیست؟ در اینصورت شاید به جای توکیو، سنگاپور گزینه مناسب‌تری برای شما باشد. حال اگر اولویت شما امنیت سلامت باشد چه؟ در اینصورت به زوریخ بروید که در آنجا سلامت در جایگاه اول قرار دارد و امنیت شخصی در جایگاه سیزدهم.
مطالعات و تحقیقات مختلف مسائل دیگری را هم بررسی کرده‌اند که ممکن است جزو علایق و اهمیت‌های شخصی باشند. مثلا آمستردام مکان خوبی است برای دوچرخه‌سواران. در سال 2011 و 2013 شهر Dutch بعنوان امن‌ترین مکان برای دوچرخه‌سواران طبقه‌بندی شد. این طبقه‌بندی توسط انجمن طراحی شهری و با در نظر گرفتن معیارهایی مثل امکانات دوچرخه‌سواری، رفتار رانندگان و اراده سیاسی برای ترویج دوچرخه‌سواری، صورت گرفت.
طبقه‌بندی جامعی درباره “امن‌ترین شهر برای زنان” وجود ندارد. اما سال گذشته یک نظرسنجی بطور خاص به میزان امنیت زنان در فضای حمل و نقل عمومی پرداخت. از حدود 500 زن در 15 پایتخت جهان نظرسنجی و رای‌گیری شد. از آنها درباره تجربیاتشان پرسیده شد. تجربه رفت و آمد به هنگام شب، مورد آزار کلامی یا جسمی قرار گرفتن از جانب مردان، احتمال حمایت شدن از جانب دیگر مسافران و عابران، و اینکه آیا به رسیدگی مسئولین به گزارشات خشونت اعتماد دارند یا نه. در میان شهرهای نظرسنجی‌شده، نیویورک بهترین امتیاز را گرفت. بوگوتا، مکزیکوسیتی و لیما بدترین جایگاه را داشتند. و لندن رتبه چهارمین شهر امن را داشت.
اما آیا این امر واقعا مطلوب و ممکن است که شهرها را با توجه به امنیت‌شان طبقه‌بندی کنیم؟ دکتر “میشل آکوتو”، پژوهشگر اصلی “ابتکارات اداره شهری” UCL که با UN روی موضوع چگونگی افزایش امنیت شهری کار میکند، میگوید : “ما تقریبا به سختی این کار آگاهیم.” او ادامه میدهد : ” این طبقه‌بندی‌ها شهرها را در مقابل هم قرار میدهد. اگر بگویید که لندن از منچستر امن‌تر است فقط یک کلی‌گویی بی‌منطق کرده‌اید. شما میتوانید بگویید لندن میزان جنایت پایین‌تری از منچستر دارد. اگر اینگونه بگویید درست است. اما قضاوت درباره امنیت امری بر پایه احساسات است.”
چگونه شهری را تبدیل به جای امن‌تری میکنید؟ هیچکس نمیخواهد در یک پایگاه پلیس زندگی کند! ” باید میزان جرم و جنایت را کاهش دهید، اما این چیزی است مثل افزایش امنیت سیستم حمل و نقل عمومی. اگر شهری را قابل تحمل‌تر کنیم، مثلا با مسیرها و محدوده‌های دوچرخه‌سواری بیشتر، میتوانید آنرا دوباره طراحی کنید طوریکه جای امن‌تری برای عابران باشد.”
مسئله فقر اقتصادی و اختلاف طبقاتی نیز تاثیر بسزایی در میزان امنیت یک شهر دارد. آکوتو میگوید : “هیچ برنامه امنیت شهری‌ای نیست که بتواند بدون یک برنامه برابری اجتماعی پیش رود.”
اما اگر بخواهید یک فاکتور را بعنوان نشانه‌ای از اینکه شهر شما در آینده چقدر ممکن است امن باشد در نظر بگیرید، به “میزان مهاجرت” نگاه کنید. مطالعاتی در ایالات متحده نشان داده‌اند که بر خلاف آنچه تبلیغات ضد مهاجرت به ما باورانده اند، یک شهر با مهاجران بیشتر، میزان جنایت پایین‌تری دارد.
پژوهشی توسط “رابرت سمپسون”، پروفسور علوم اجتماعی دانشگاه هاروارد، نشان داد که مهاجران نسل اول 45% و مهاجران نسل دوم 22% کمتر از آمریکاییهای نسل سوم ممکن است مرتکب خشونت شوند. سمپسون نتایجش را اینطور خلاصه میکند : “اگر میخواهید امنیت داشته باشید، به یک شهر پرمهاجر نقل مکان کنید.”